Sett og samla. Smått og stort frå romsdalsk kulturhistorie
Undertittelen på denne boka er Smått og stort frå romsdalsk kulturhistorie, og det er nettopp lokal kulturhistorie denne boka handlar om. Etter å ha samla stoff av mange ulike slag i snart 50 år, har museumsmannen og lokalhistorikaren Bjørn Austigard (75) plukka ut ein del tema som han med denne boka vil «redde» for ettertida. Nætaplukking, Lesja-måling, uvanlege treslag, folkeminne og fleire museale tema har fått plass mellom permane, og så er over 30 bidrag frå Romsdals Budstikkes språkspalte 2016-2018 trykt oppatt i utvida form. Boka er gjennomillustrert med relevante bilde takka vere Romsdalsmuseets fotoarkiv, som er ein stor ressurs i det kulturhistoriske arbeidet. Eit omfattande register gjer det lett å finne fram.
Innhald
Forord 6
Kultur og natur 7
Om ‘eikesdalsnæt’ og julenøtter 8
Sankt-Olavssegner i Romsdal 19
Vår og håbolle 26
Busteinar og busteinvatn 30
Gris i nætaskogen i Eikesdalen 33
Tjørebrenning til eige bruk 40
Museale emne 41
Rosemåling frå Lesja i Romsdal 42
Veøykyrkja og målarmeister Peder O. Samseth med familie 53
Århelle, komfür og komfyr 59
Lås og slå 65
Navaren – ein eldgammal reiskap 70
Ord og utstyr i folkemedisinen 73
Den raude topphua 76
Tre og planter 79
Valnøtt-trea i Eresfjorden 80
Ask og eik som tuntre og i allear 85
Selja – brukande til mangt 93
Stavklokke – ei sjeldan plante 99
Toll, furu, gadd, sa bjørnen 102
Torne, sureple og asal 106
Digerura og den 2500 år gamle toll-skogen i Eikesdalen 117
Namn og nemningar 133
Folk ved sjøen 134
Eid, Eide og Eidet 139
Reit, gjerde og hafelle 143
Sloke – eit gammalt naturnamn 146
Kròp, krøp og kråp 150
Stadnamn i skrift og tale 153
Nokre uvanlege stadnamn 155
Kvardagsnamn på gard og folk 158
Å knote – ulik uttale på bygda og i byen 160
Pe, Iva, Gunna og andre gamle namneformer 163
Ku og kunamn 165
Hest og merr 168
Ord og uttrykk / dialekt og språk 171
Gamle mengdeord 172
Litt ordgeografi 175
Meir ordgeografi 177
‘Rare ord’ slik som mølgard og restkaure 180
Dialektminne frå barndommen 183
‘Ho hi ho he’ 185
Om økser, fotball og butikkspråk 187
Å brenne rusk, tran og heimbrent 189
Om jul og ‘juleord’ 191
Ord for slektsgranskarar 194
Omkring rettskriving og den tjukke l-en 197
Mange slags hus 199
Gamle gåter 202
Rim og regler 205
Ord frå åker og trøskarlåve 207
Lòging og lystring 214
Setrer og seterdrift i Eikesdalen 215
Setrer og seterdrift i Eikesdalen. Minne frå ei gløymt tid 216
Frå arkiv 241
Sett og samla frå arkiv 242
Jonas Jacob Schanke: «Kort beskrivelse over vinterværet på Grytten 1750-1774» 243
Jonas Jacob Schanke: «Fortegnelse paa Korn- og Høe-Avling paa Gryttens Præstegaard i de Aar fra 1744 til 1774» 253
Joachim Andreas Bredal: Om Nesset prestegjeld 1774 255
Kronologisk bibliografi for Bjørn Austigard
1972-2020 259
Register 275
ISBN: 978-82-93345-16-9
400,- (medlemspris kr. 350,-)
